CÁI LỌ CÁI CHAI
Cách đây hơn chục năm tôi có tham gia đầu tư vào một dự án sản xuất bia, công nghệ rất hiện đại so với thời bấy giờ, là bia đóng chai PET phủ hai lớp PP. Công nghệ sản xuất thì có rồi, công nghệ Đức, dây chuyền chiết chai Ý, men bia Đức, nhà máy ngay cạnh nhà máy Bia Sài Gòn bây giờ ở Củ Chi (để nguồn nước cho tốt!), tìm hiểu thị trường rồi, ra đời sẽ là lần đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam, thị trường mênh mông, hào hứng phấn khởi...chuẩn bị sức khỏe mà tiêu tiền thôi.
Tất nhiên còn cần cái chai để đựng bia nữa, cái đó thì chả phải tìm lâu vì thời đó cả nước chỉ có một cơ sở làm được chai PET như vậy thôi, là công ty Ngọc Nghĩa. Trước khi làm sản xuất chúng tôi đã thăm dò khả năng của “đội bạn” rồi, Ngọc Nghĩa cho xem hàng loạt đơn hàng, rồi bảo: “hàng của chúng tôi đa số xuất ra nước ngoài, Tây Âu và Nhật, tiêu chuẩn họ cao thế mà tụi tôi đáp ứng tốt, nữa là của các bạn...” Quá yên tâm, thế là bắt tay vào sản xuất, mẫu mã chai được thiết kế rất đẹp, cầm tay chai bia nhựa ấy rất gọn gàng, chắc chắn, lúc đó người tiêu dùng chỉ biết La Vie hay Cola mới dùng chai nhựa thôi, chưa biết đến chai bia PET. Thế nhưng nhà máy làm thử mẻ nào thì bia lúc đầu uống ngon, chai mẫu mã đẹp, màu cứ gọi là nâu óng lên, nhưng bia để trong chai PET độ một tháng đã có vẩn đục, uống khang khác...đâm ra không tung ra thị trường được. Đề nghị Ngọc Nghĩa làm cẩn thận hơn, họ cũng cố hết sức rồi, nhưng thử mãi vẫn không được. Về sau mời một chuyên gia “Tây” về kiểm nghiệm, mới phát hiện được ra nguyên nhân: Việt Nam có cường độ ánh sáng mặt trời quá mạnh so với Tây Âu và Nhật, có để trong nhà thì ánh sáng vẫn xuyên được qua chai 2 lớp, làm phân hủy bia, gây nên vẩn đục! Biết nguyên nhân rồi nhưng cũng bó tay, chỉ có cách làm bia chai thủy tinh, nhưng nếu làm thế thì lại dẫm vào chân các “đại gia” bia chai, thay đổi hẳn kế hoạch kinh doanh...Thôi lỗi tại mình, nghiên cứu không tới, học phí đấy chứ đâu, chấp nhận “đau thương”, giải tán quách nhà máy đi làm việc khác!
Cũng sau đó ít lâu Masan-nhà sản xuất mỳ ăn liền, nước tương, xì dầu, tương ớt...tuy lúc đó đã nổi tiếng rồi, nhưng đang vật lộn cạnh tranh thị phần cả trong nước, cả xuất khẩu sang Nga có vẻ còn chật vật lắm, có ý định thay đổi mẫu mã để làm mới sản phẩm, hòng tạo ra một cú “hích”. Biết như vậy, đối tác Ngọc Nghĩa mới đề nghị Masan “gom” nốt số chai PET họ đã làm cho chúng tôi, nhưng vì không đạt yêu cầu nên chúng tôi không mua nữa đó . Masan thấy chai mẫu mã lạ, cũng khá quan tâm, nhưng rồi vì thể tích lớn quá nên cuối cùng họ lại không mua. Ngọc Nghĩa lại chào hàng Masan một số lô chai nhựa khác, cũng làm sẵn cho một khách hàng Nhật nhưng họ bỏ hợp đồng. Đúng là ai nghĩ ra cái tên Chin-Su cho đợt hàng mới đó “mát tay” thật, lại thêm ai quyết định cái loại chai nắp thì hình “Kim Tự tháp”, loại thì trắng loại thì đỏ thân thì nửa tròn nửa vuông, trông “kỳ cục” nhưng hồi đó chả thể nào lẫn vào đâu được so với sản phẩm của các hãng khác! Chỉ biết là từ thời điểm đó, hàng xì dầu nước mắm (nước tương thì chuẩn hơn), tương ớt Chin-Su của Masan bán chạy cả bên Nga, cả trong nước, các mặt hàng khác cứ thể nối đuôi nhau ra thị trường, “dây đỏ” ấy còn kéo dài cho đến tận bây giờ...
Câu chuyện chưa dừng ở đó. Ngọc Nghĩa-nhà sản xuất chai lọ nhựa hàng đầu-thấy tấm gương thành công nhờ bởi nước chấm của Masan nhãn tiền quá (sau đấy thấy “hên” nên tất cả chai lọ nhựa Masan đều đặt hàng tại Ngọc Nghĩa, họ chỉ cần đếm đầu chai xuất xưởng cho Masan là biết doanh thu của đối tác rồi)! Mà họ thì có chai lọ “nhà trồng được”, lại có sẵn tiền để tái đầu tư, tại sao lại không làm nhỉ? Thế là “thấy người mót khoai cũng vác mai đi đào”...Ngọc Nghĩa quyết định đầu tư sản xuất thực phẩm, mà cụ thể là nước chấm. Vì thấy Masan đầu tư làm ở Phú Quốc khá xa xôi, Ngọc Nghĩa quyết định chọn nơi sản xuất là Phan Thiết, cũng là nơi có truyền thống làm nước mắm, công nghệ thì chả khó lắm, “bắt cóc” một chuyên gia cứng từ bên Masan sang là biết rồi, còn tài chính thì sẵn đấy, lãi mấy năm ngành nhựa đổ ra làm, vay ngân hàng thêm nữa cho hùng mạnh, thế là sản phẩm ra đời (nước mắm Kabin và Thái Long). Chai lọ thì đúng là “ngành dọc” của Ngọc Nghĩa rồi, tha hồ họ tung ra các mẫu mã khác nhau, chai nước mắm mà có chai thì trông như chai cognac XO ấy, chai thì vuông thành sắc cạnh đúng với cái tên “Kabin” nghe có vẻ tù túng, gò bó (chai lọ chiếm 30-40% giá thành sản phẩm loại này đấy, lợi thế của Ngọc Nghĩa không hề nhỏ đâu!)...Vẫn còn “lực”, họ đầu tư sản xuất luôn cả bánh kẹo để cạnh tranh luôn một thể với Kinh Đô, Bibica...
Thế là bà con ta có thêm nước chấm mà dùng (quảng cáo nhiều phết đấy), nhưng cũng lại chả ai học được hết chữ “ngờ”! Nước mắm làm từ cá cơm, xin thưa với ACE không phải vì cá này ngon, mà chỉ vì nó có đến 70% trọng lượng là ruột bên trong, mà chính cái bộ lòng ruột bầy hầy ấy mới làm ra nước mắm! Thấy các chuyên gia trong ngành phân tích là hình như cá cơm Phan Thiết “nạc” hơn ở Phú Quốc hay sao ấy (tức là ruột ít hơn), rồi khí hậu của Phú Quốc cũng thuận lợi cho các quá trình phân hủy cá-tạo thành nước mắm hơn thì phải, 2 yếu tố đó đã thừa đủ bù cho thiệt thòi về “chai lọ” của Masan. Chỉ biết đầu tư cả mấy chục triệu đô, mà mỗi năm vẫn lỗ đều vài trăm tỷ, cả nước chấm cả kẹo bánh, thị phần chỉ bằng một phần mấy chục của đối thủ (vâng, Ngọc Nghĩa xung phong trở thành đối thủ của chính các khách hàng của mình!), may vẫn có ngành nhựa của Ngọc Nghĩa kéo lại phần nào...
Hôm nay tôi ngồi lẩn thẩn nghĩ lại câu chuyện “cái lọ, cái chai” này, thấy rằng làm doanh nghiệp quả là vất vả, chứ ngồi ngoài mà phán với phê vừa dễ, vừa sướng hơn thật! Anh em hay đùa doanh nghiệp “Làm đâu sai đấy, sai đâu sửa đấy, sửa đâu sai đấy” cũng đúng, rủi ro khắp mọi khâu! Thôi cứ làm, vừa làm vừa chờ “cô thương”...
Có ai rủ tôi đi đầu tư làm chai nhựa giống Ngọc Nghĩa không?
No comments:
Post a Comment